بازاریابی و تقاضای کاذب
یکی از ایراداتی که برخی از دوستان به علم بازاریابی و به فعالیت بازاریابان وارد می کنند این است که می گویند بازاریابی و به طور خاص تبلیغات نیاز کاذب ایجاد می کند.
اما آیا چنین ایرادی اساساً وارد است یا نه؟
نکته ی اول - تقاضا با نیاز فرق دارد.
نیاز، همزمان با تولد هر کس شکل می گیرد و موضوع اصلی اش آن چیزهایی است که هر کس صرفاً به سبب این که موجود است آن را لازم دارد و اگر در اختیار نداشته باشد یا از زندگی ساقط می شود یا دست کم زندگی برای او دشوار می شود.
مانند نیاز به هوا برای تنفس، به آب برای ادامه ی بقاء، به غذا برای کسب حداقل انرژی لازم برای سوخت و ساز و از این دست موارد.
اما تقاضا، به خواست خود فرد بر مبنای آن چه حق خودش می داند یا به واسطه ی شرایطی که بر زندگی او حاکم است از حیث منابع در اختیار یا شناخت از منابعی که می شد در اختیار داشته باشد ولی ندارد، شکل می گیرد.
تقاضا چیزی نیست که برآورده نشدن آن زندگی فرد را - دست کم به شکل مستقیم - با مخاطره همراه کند.
از زاویه ی دیگر، نیاز، همان اقلام مربوط و مرتبط به پایین ترین سطح هرم مازلو است ولی تقاضا در سطوح دیگر خودش را نشان می دهد.
با این توصیف، بعید به نظر می رسد که نیاز ایجاد کردنی باشد، خواه به وسیله ی بازاریابی یا به وسیله ی هر علم یا هر فعالیت دیگر.
نکته ی دوم - آیا بازاریابی تقاضای کاذب ایجاد می کند؟
حال که بر اساس توضیحات بالا، به این نتیجه رسیدیم که بازاریابی و نه هیچ علم دیگری توانایی ایجاد نیاز را ندارد، باید ببینیم تکلیف تقاضا در این میان چیست؟
قطعا بازاریابی تقاضا ایجاد می کند ولی تقاضا، نه تقاضای کاذب.
اجازه بدهید با دو مثال بیشتر توضیح بدهم:
1- ما برای حضور در جامعه و پذیرش از سوی افراد جامعه باید خوشبو و برازنده باشیم.
اگر سازمانی تولید کننده یا توزیع کننده ی عطر خوش باشد، چگونه می تواند خودش را به ما معرفی کند؟
2- ما برای کسب آرامش آینده باید از خدمات شرکت های بیمه ای برخوردار شویم.
یک شرکت بیمه ای چگونه می تواند خودش و خدماتش را که ما - آگاهانه یا ناآگاهانه - خواهان آنها هستیم به ما معرفی کند؟
انجام این مهم بر عهده ی بازاریابی است.
بازاریابی با کمک مهارتها و ابزارهای خودش راهی برای ارتباط درست و ضروری بین ما و ضروریات زندگی مان فراهم می کند.
بازاریابی،تبلیغات، فروش، قیمت گذاری، مشاوره بازار، تحقیقات بازار و ... همه تلاش هایی علمی و طبقه بندی شده هستند برای شناسایی و فراهم آوردن آنچه به ما امکان می دهد زندگی بهتر ، مطلوب تر یا دلنشین تر داشته باشیم.
اینکه که برخی از همکاران و فعالان این حوزه های مختلف بازاریابی به اشتباه از این علم استفاده می کنند، معنایش این نیست که تبلیغات دروغ است. معنایش این نیست که بازاریابی تقاضای کاذب و مصرف گرایی پوچ و چشم و هم چشمی ایجاد می کند.
اشکال از آنها است.
گناه برخی افراد را به پای یک علم ننویسیم.
